Hoe kijken vrouwelijke artiesten die het wel hebben gemaakt in de industrie aan tegen de situatie? In gesprek met Iris Kroes en Leonie Meijer.
Iris Kroes won in 2014 The Voice Of Holland, en werd landelijk bekend als ‘Het meisje met de harp’. Sindsdien brengt ze haar eigen nummers uit, en met succes: zo staat ze met meerdere noteringen in de Fryske Top 100.
Echte rolmodellen heeft Kroes niet gehad op muzikaal gebied. “Ik luisterde zelf altijd naar Britney Spears, Christina Aguilera, Alicia Keys en meer van dat soort artiesten. Het waren geen rolmodellen, maar ik vond hun liedjes gewoon heel leuk. Ik heb ook nooit zelf harpmuziek gedraaid vroeger. Ik was altijd degene bij harp-les die muziek uit een film als Pocahontas of Beauty & The Beast wilde spelen, geen traditionele muziek.” Hoewel ze in vriendenboekjes steevast schreef zangeres te willen worden is er nooit de wens geweest om de nieuwe Britney of Christina te zijn.
Die wens om zangeres te worden bleef hangen toen Iris naar de middelbare school ging. Daar richtte ze een duo op samen met een jongen, en samen traden ze veel op in Friesland. Verder speelde ze in meerdere bandjes. En als er in Drachten iets muzikaals te beleven was stond Iris er te zingen. “Het was heel leuk, maar op een gegeven wilde ik meer. Toen heb ik me opgegeven voor The Voice. En dat verliep boven verwachting, haha. Het was super bizar om mee te maken, echt een rollercoaster. Ik was zo jong en ben er volledig onbevangen ingegaan. Ik heb er zoveel aan te danken.”
Vreemde eend in de bijt
Toch benadrukt Kroes dat het winnen van zo’n bekende talentenjacht niet betekent dat je er bent. “Ik heb het idee dat mijn carrière nu pas écht goed in ontwikkeling is. In het begin is het toch heel erg zoeken. Wat voor liedjes vind ik leuk? Welke muziekstijlen wil ik maken? Ik mocht na het winnen van The Voice een album opnemen bij Fluitsma & Van Tijn. Daar stonden iets van vier covers op, en voor de rest eigen nummers. Dat was heel tof, maar ik had wel echt het idee dat het management en het platenlabel niet wisten wat ze met me aan moesten. Hoe verdien je geld met een meisje als ik? Een ‘normale’ talentenjacht-winnaar gaat alle discotheken en feestjes af, maar dat kon ook niet met mij, want mijn stijl en type muziek waren daar totaal niet geschikt voor.”
Het platenlabel breekt uiteindelijk met Kroes. De Friezin duikt de theaters in en begint muziek uit te brengen die ze zélf graag maakt. Het pakt goed uit, en Kroes begint haar eigen sound en stijl te vinden. “Schrijven heeft me heel erg geholpen daarbij. Dan ontdek je jezelf echt. Zoals ik bij The Voice werd neergezet, op een podium met tape-muziek en dansers, dat ben ik gewoon niet.”
Onzekerheden
Maar toch zijn er nog steeds onzekerheden. En die hebben betrekking op haar presentatie als vrouw. “Als ik kijk naar de grote artiesten, ook wereldwijd, dan zijn het vaak hele gewone mannen. Ook helemaal niet knap, of bijzonder uiterlijk of weet ik het wat. Maar vaak zijn de vrouwen veel meer uitgesproken en extravagante types. Een Gaga, Madonna, Miley Cyrus. Bij de mannen heb je dan John Mayer, Ed Sheeran, James Morrison. Dat zijn allemaal super gewone mensen. Ik heb het idee dat je als vrouw iets moet doen om op te vallen.”
"Misschien moet ik ook iets geks doen om aandacht te krijgen"
De zangeres bekent zelf ook wel eens nagedacht te hebben om haar vrouwelijkheid in te zetten om aandacht te krijgen. “Ik heb wel gedachtes gehad in de trend van ‘Misschien moet ik ook iets geks doen om aandacht te krijgen’, omdat je toch soms twijfelt of het anders genoeg is als vrouw zijnde in de muziek. Maar dan besef ik me ook dat ik dat helemaal niet ben.”
Leonie Meijer
Leonie Meijer mag dan wel net niet diezelfde talentenjacht gewonnen hebben, maar ook zij heeft een mooie carrière opgebouwd, met eigen albums, zelfgeproduceerde theatershows en een duet met Jeroen van der Boom. Net als haar Voice-collega heeft ze er hard voor gewerkt.
“Er was een soort hype ontstaan rondom The Voice, maar ik heb nooit geloofd in het idee dat het vanaf dat moment vanzelf zou gaan. Ik heb veel gepraat met medekandidaten, en er waren wel een paar die echt dachten dat ze er waren. Ze hadden een aantal aanbiedingen waar ze wel een jaar of twee mee vooruit konden en zo. Ik weet nog dat ik toen zo sceptisch was. ‘Het is een enorme bubbel waar we nu in zitten’, was de gedachte. Waar ik nu sta heeft weinig meer te maken met The Voice.” En het harde werken loont: Leonie bemachtigt een platendeal.
Mannenwereld
Tijdens de periode bij haar platenlabel werkte Meijer bijna alleen maar met mannelijke producers, muzikanten, techniekers, en managers. “Het is echt een mannenwereld ja. Ik moet wel zeggen dat ik niet het gevoel heb dat wanneer ik een nummer inleverde het anders beluisterd werd dan een man, want een hit is een hit. Nu moet ik heel voorzichtig zijn, maar wat je wel heel erg merkt is dat er een bepaald beeld hangt van vrouwen die zingen en muziek maken. Daar wordt negen van de tien keer toch wel denigrerend over gesproken.”
"Stress niet zo meissie.”
De zangeres heeft het zelf ook meegemaakt. “Wel 10.000 keer. Om een voorbeeld te noemen: Ik moest eens een keer ergens optreden. Ik ben altijd heel erg voor het goed voorbereiden, dat je op het podium ook regie-technische dingen op orde hebt. Dat je niet bij opkomst moet zoeken waar je moet staan ofzo. Ik vroeg aan een man van een bepaalde organisatie ‘Goh, als ik opkom, kom ik dan daar op of kom ik dáár op?’ Iets heel praktisch. En toen werd ik zo op m’n schouder geklopt en zei een man ‘Stress niet zo, meissie.’ Ik vond dat echt verschrikkelijk. Dat is iets waar ik het nog steeds over heb. Mijn beste vriendin zit ook in de muziek, en als we ergens zijn en er gebeurt weer zoiets dan kijken we elkaar aan met een knipoog en zeggen we “Stress niet zo meissie.”
Dubbele standaarden
“Ook om te laten zien hoe mensen er vaak tegenaan kijken: Ik moet altijd uitleggen dat ik songwriter ben. Dat ik zelf de tekst heb geschreven. En als ik bijvoorbeeld zelf een nummer heb gemaakt zeggen mensen ook best vaak ‘Oh dan heb je zeker alleen de tekst geschreven.’ Dat is écht waar. Ongelofelijk. Echt zo van ‘Meer zal het wel niet zijn.’ Dan zeg ik dat ik eigenlijk alles heb geschreven, en dan zijn ze heel verbaasd. Het is heel apart. Ik kan echt nog wel 80 miljoen van dit soort voorbeelden geven.” De muzikant signaleert een dubbele standaard tussen mannen en vrouwen. “Mensen doen dat niet bij Marco Borsato. En die heeft geen enkele song zelf geschreven. Wat ook niet erg is, maar het is een soort vooringenomenheid. Ik denk sowieso dat dit op wereldniveau, niet alleen met muziek aan de orde is. Het verschil tussen man en vrouw is natuurlijk jarenlang zó groot geweest.”
"Ik kan echt nog wel 80 miljoen van dit soort voorbeelden geven."
“Ik boks al tien jaar tegen die ongelijkheid in de industrie op en ik heb het nu meer dan ooit in de gaten. Als je begint ben je vooral bezig met het uit de grond stampen van je carrière. Iedereen daaromheen zie je als iemand die je wil helpen. Je hebt iedereen hard nodig en daardoor neem je ook dingen voor lief die misschien apart zijn. Je slikt ook soms gewoon dingen.”
Zelfstandig verder
Na een paar albums breekt de zangeres met haar label. En dat was niet gemakkelijk. Ze vond het verschrikkelijk om de mensen die haar een kans hebben gegeven de rug toe te keren, maar ze wist dat dit het beste was voor haarzelf. Het label wilde haar een kant uit hebben die ze zelf totaal niet wilde. Ze moest zich anders presenteren dan ze was. “Oh man, het deed wel pijn, voor mezelf kiezen. Maar op een gegeven moment was ik niet meer dat meisje van 25. In tien jaar tijd in de muziek leer je zoveel door vallen en opstaan. Dus ik koos voor mezelf. Maar zo wordt dat natuurlijk niet gezien bij zo’n label. Daar ben je gewoon iemand die niet luistert.”
Leonie trekt de theaters in met compleet zelf geproduceerde shows inclusief live-band. En die shows zijn een groot succes. Maar de zangeres merkte wel dat de vrouwonvriendelijkheid erger werd toen ze zelf bijna compleet aan het roer stond van haar carrière. “Als je dan bijvoorbeeld met iemand praat, denkt die persoon dat je gewoon een zangeresje bent met leuk blond haar, terwijl je die hele show hebt geproduceerd. Alles in eigen hand. En als je dan ergens komt in de business dan heb je allemaal mensen die dit soort aannames hebben. Het begint zich dan op te stapelen, haha. Dan wordt het nog duidelijker dat men het niet verwacht dat als je zangeres bent ook andere dingen doet. Dat het meer inhoudt dan het optreden zelf. Het is echt niet te filmen.”
Verbetering
“Uiteindelijk is het toch nog steeds overduidelijk een mannenenvironment. Het gaat traag, maar er komt gelukkig wel verbetering in. Je ziet steeds meer vrouwelijke muzikanten. P!NK heeft bijvoorbeeld een band met bijna alleen maar vrouwen erin. Ik denk wel dat het ding met die opmerkingen nog wel heel lang blijft. Dat is er niet zo maar uit. Ik denk dat het vooral mensen uit de industrie zelf zijn die de ontwikkeling tegen gaan. Het publiek gaat naar de artiesten die ze leuk vinden. Zelfs excentrieke vrouwen als Björk en Kate Bush hebben een aanhang. Het is niet zo dat het publiek daar niet naartoe wil. Als ik denk aan die opmerkingen die ik krijg komt het echt meer uit de muziekwereld. Vrouwelijke artiesten moeten de kans krijgen om gehoord te worden door de mensen.”
Advies aan vrouwen die ook willen doorbreken
Iris: “Jezelf blijven, en de tijd nemen om jezelf te ontwikkelen. Ga veel naar concerten van artiesten, luister naar producties en bepaal wat je mooi vindt. Ik denk dat dat je uiteindelijk verder helpt.”
Leonie: “De weg is voor niemand hetzelfde. Je moet sowieso heel erg je eigen weg uitzoeken. Wat bij mij heeft geholpen hoeft niet per definitie bij een ander te helpen. Ik zou wel zeggen, vanwege het digitale tijdperk waarin we leven, wees kritisch met wat je naar buiten brengt. Voordat je het weet schaadt je je eigen reputatie met een domme opmerking. En je moet geduld hebben. In deze tijd willen mensen vaak dingen heel erg snel. Maar als je iets goeds wil maken heeft het soms ook tijd nodig. Je kan niet weten hoe de wereld er over vijf jaar uitziet. Het enige waar je wel enigszins controle over hebt is dat je maakt wat je wilt maken.”